1916’da Hatay’da doğmuştur. Balkan Savaşı sırasında Yunanistan’dan göçmüş bir ailenin çocuğudur. Fransız idaresindeki Hatay’da Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi’nde okur liseyi. İlkokul öğretmenliği ve nahiye müdürlüğü yapmasının yanısıra tercüme bürosunda da çalışmıştır. 1940’ta İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümüne girer. Mükemmel düzeyde Fransızca okuyup yazan Meriç, İngilizce’yi anlayan, Arapça’yı ise kendi ifadesiyle, “sökmekte” olan bir aydındır. Elazığ’da (1942-45) ve İstanbul’da (1952-54) Fransızca öğretmenliği yapmıştır. 1941’den başlayarak İnsan, Yücel, Gün, Ayın Bibliyografyası dergilerinde yazmaya başlar. Okutmanlık yaptığı İstanbul Üniversitesi’nde (1946-63), Sosyoloji Bölümü’nde ders vermiştir (1963-74). 1955’te, gözlerindeki miyopinin artması sonucu görme yetisini yitirir, ancak olağanüstü çalışma ve üretme temposu düşez. Çeşitli dergilerde yazıları yayımlanmıştır. Hisar dergisinde “Fildişi Kuleden” başlığıyla sürekli denemeler yazmıştır. 1974’te emekli olması üzerine yılların birikimini art arda kitaplaştırmaya vakit bulmuştur. l984’te, önce beyin kanaması, ardından felç geçiren Meriç, 13 Haziran 1987’de vefat etmiştir.
İlk telif eseri Balzac üzerine küçük bir incelemesidir. Hint Edebiyatı (1964) daha sonra Bir Dünyanın Eşiğinde başlığıyla iki kez daha basılmıştır. Saint-Simon, İlk Sosyolog İlk Sosyalist, 1967’de çıkar. 1974’ten sonra yayımlanan kitapları şunlardır: Bu Ülke (1974), Umrandan Uygarlığa (1974), Mağaradakiler (1978), Kırk Ambar (1980), Bir Facianın Hikâyesi (1981), Işık Doğudan Gelir (1984), Kültürden İrfana (1985). Balzac’tan yaptığı çevirilerin ilki 1943’te yayımlanmıştır. Fransız edebiyatından yaptığı çevirilerin yanı sıra, Uriel Heyd’in Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliğinin Temelleri (1980), Thornton Wilder’ın Köprüden Düşenler (1981) ve Maxime Rodinson’un Batı’yı Büyüleyen İslâm (1983) adlı eserlerini de Türkçe’ye kazandırmıştır. İletişim Yayınları Cemil Meriç’in “Bütün Eserleri”ni toplu halde basarken, daha önce yayımlanmamış üç kitabını daha yayımlamıştır: Jurnal 1 (1992), Jurnal 2 (1993), Sosyoloji Notları ve Konferanslar (1993). “Bütün Eserleri” dizisinden “gözden geçirilmiş yeni baskı”sı yapılan kitaplar ise şunlardır. Bu Ülke (1983), Bir Dünyanın Eşiğinde (1994), Saint-Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist (1995), Umrandan Uygarlığa (1996), Mağaradakiler (1997), Kırk Ambar 1 - Rümuz-ül Edeb (1998), Kırk Ambar 2 - Lehçe-t-ül Hakayık (2006), Işık Doğudan Gelir (2008). Cemil Meriç’in Bütün Eserleri 2013’te yayımlanan Kültürden İrfana’yla 12 ciltlik bir külliyat olarak tamamlanmıştır. Cemil Meriç’in çevirileri de yine İletişim Yayınları tarafından, “Bütün Çevirileri” başlığı altında, ilki Balzac’ın Altın Gözlü Kız çevirisi olmak üzere 2016’da yayımlanmaya başlanmıştır.
İlk telif eseri Balzac üzerine küçük bir incelemesidir. Hint Edebiyatı (1964) daha sonra Bir Dünyanın Eşiğinde başlığıyla iki kez daha basılmıştır. Saint-Simon, İlk Sosyolog İlk Sosyalist, 1967’de çıkar. 1974’ten sonra yayımlanan kitapları şunlardır: Bu Ülke (1974), Umrandan Uygarlığa (1974), Mağaradakiler (1978), Kırk Ambar (1980), Bir Facianın Hikâyesi (1981), Işık Doğudan Gelir (1984), Kültürden İrfana (1985). Balzac’tan yaptığı çevirilerin ilki 1943’te yayımlanmıştır. Fransız edebiyatından yaptığı çevirilerin yanı sıra, Uriel Heyd’in Ziya Gökalp, Türk Milliyetçiliğinin Temelleri (1980), Thornton Wilder’ın Köprüden Düşenler (1981) ve Maxime Rodinson’un Batı’yı Büyüleyen İslâm (1983) adlı eserlerini de Türkçe’ye kazandırmıştır. İletişim Yayınları Cemil Meriç’in “Bütün Eserleri”ni toplu halde basarken, daha önce yayımlanmamış üç kitabını daha yayımlamıştır: Jurnal 1 (1992), Jurnal 2 (1993), Sosyoloji Notları ve Konferanslar (1993). “Bütün Eserleri” dizisinden “gözden geçirilmiş yeni baskı”sı yapılan kitaplar ise şunlardır. Bu Ülke (1983), Bir Dünyanın Eşiğinde (1994), Saint-Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist (1995), Umrandan Uygarlığa (1996), Mağaradakiler (1997), Kırk Ambar 1 - Rümuz-ül Edeb (1998), Kırk Ambar 2 - Lehçe-t-ül Hakayık (2006), Işık Doğudan Gelir (2008). Cemil Meriç’in Bütün Eserleri 2013’te yayımlanan Kültürden İrfana’yla 12 ciltlik bir külliyat olarak tamamlanmıştır. Cemil Meriç’in çevirileri de yine İletişim Yayınları tarafından, “Bütün Çevirileri” başlığı altında, ilki Balzac’ın Altın Gözlü Kız çevirisi olmak üzere 2016’da yayımlanmaya başlanmıştır.
Cemil Meriç Hakkında Yazılan Eserlerden Öneriler
- Ümit Meriç, Babam Cemil Meriç, İletişim Yay., İstanbul. (2018)
- Mehmet Tekin, Cemil Meriç: Şair-Yazar-Filozof, Kültür Ofset Yayıncılık. (1991).
- Murat Yılmaz (Haz.), Cemil Meriç, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, 2008.
ANADOLU MEKTEBİ YAZAR OKUMALARI
CEMİL MERİÇ OKUMA LİSTESİ
