
Türk edebiyatının ünlü hikâyecisi, romancısı, şairi ve yazarı Sabahattin Ali, 25 Şubat 1907 tarihinde babasının görevli olarak gittiği Gümülcine’ye bağlı İğridere’de doğmuştur. Babası Piyade Yüzbaşı Ali Selahattin Bey, annesi Hüsniye Hanım’dır. Sabahattin Ali’nin, Fikret (1911) ve Süheyla (1920) adlarında iki kardeşi bulunmaktadır.
1914 yılında İstanbul’da Üsküdar’daki Füyuzat-ı Osmaniye’de başladığı ilköğretimini, 1921 yılında Çanakkale, Edremit iptidailerinde tamamladıktan sonra Balıkesir Öğretmen Okuluna girmiştir. 1926 yılında İstanbul Erkek Öğretmen Okuluna geçiş yapan Sabahattin Ali, son sınıfı burada okumuştur. Öğrenciliği döneminde arkadaşlarıyla çıkarttıkları okul gazetesinde ilk öyküleri ile şiirleri yer almış ve “Şarkı” adlı şiirini ilk defa okul dergileri dışında Balıkesir’de çıkan Çağlayan dergisinde yayımlamıştır.
12 Kasım 1926 tarihinde henüz 19 yaşındayken babasının ani ölümü onu çok etkilemiş ve Güneş dergisinde 15 Ocak 1927 tarihinde yayımlanan “Babam İçin” adlı şiiri yazmıştır. 1927’de İstanbul Öğretmen Okulundan mezun olan Sabahattin Ali, bu yılın Ekim ayında Yozgat Cumhuriyet İlkokulunda göreve başlamış, 1928 yılında da Maarif Vekâletinin açtığı sınavda başarılı olunca Kasım 1928’de Almanya’ya öğrenci olarak gönderilmiştir. 1928’de dil kurslarına başladığı Potsdam’da, Batı edebiyatını tanımış, Rus yazarların eserlerini okumuş, şiir ve öyküler yazmıştır. Burada gördükleri, okudukları ve edindiği tecrübeler, edebi hayatının şekillenmesinde büyük rol oynamıştır.
1930 yılının ilkbaharında Türkiye’ye dönen Sabahattin Ali, yaz maaşlarını alabilmesi için Bursa’nın Orhangazi-Orhaneli ilçesine gönderilmiştir. Gazi Terbiye Enstitüsünün Almanca sınavında başarılı olmuş ve Almanca öğretmenliğine atanmıştır. 1930, aynı zamanda onun Nazım Hikmet’le de tanıştığı ve ilk toplumsal gerçekçi öyküsü olan “Bir Orman Hikâyesi”ni Resimli Ay mecmuasında yayımladığı yıldır. Nazım Hikmet’le dostluğu da bu vesileyle başlamıştır. (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/sabahattin-ali-1907-1948/)
Varlık, Hayat, Ağaç, Atsız Mecmua, Ulus, Tan, Yeni Anadolu, Hakikat vb. birçok dergi ve gazetede öyküleri, şiirleri ve romanları yayımlanan Sabahattin Ali, daha çok öykücü kimliğiyle tanınmıştır. Toplam 64 öyküsü yayımlanmış olup bunların toplandığı eserleri ve ilk yayın tarihleri şöyledir: 1926-29 arasında yazılan öykülerden oluşan Değirmen (1935, Remzi Kitabevi). Köy ve hapishane hayatını anlattığı Kağnı (1936, Yeni Kitapçı). İşçi ve köylü yaşamına dair örnekleri barındıran Ses (1937, Yeni Kitapçı). 1936-42 arası dergilerde yayımlanan ve Sabahattin Ali’nin ustalık ürünü olan Yeni Dünya (1943, Remzi Kitabevi). 1944-47 arası yazdığı öyküleri topladığı kent yaşamından örnekler sunduğu, sözde aydınları eleştirdiği son öykü kitabı Sırça Köşk (1947). Sırça Köşk kitabında “Bir Aşk Masalı”, “Devlerin Ölümü”, “Koyun Masalı” ve “Sırça Köşk” adlarında dört de masal bulunmaktadır. Sabahattin Ali, öyküleriyle ön plana çıkmışsa da yayımladığı üç romanı da büyük ses getirmiştir. Bu romanlar, önce gazetelerde tefrika edilmeye başlanmış daha sonra kitap olarak basılmıştır. İlk romanı olan Kuyucaklı Yusuf, Yeni Anadolugazetesinde yayımlanmaya başlamışsa da Tan gazetesinde tamamı tefrika edilmiş ve 1937 yılında kitap olarak basılmıştır. İçimizdeki Şeytan, Ulus gazetesinde 3 Nisan 1939 tarihinde yayımlanmaya başlanmış ve 1940 yılında kitap olarak basılmıştır. Kürk Mantolu Madonna ise Hakikat gazetesinde 1940 yılının Aralık ayından 1941’in Şubat’ına kadar 48 bölümde yayımlanmış ve ancak 1943 yılında kitap olarak basılmıştır. Sonradan bulunanlarla toplam 76 şiiri olduğu tespit edilen Sabahattin Ali’nin hayatta olduğu dönemde 28’i, Dağlar ve Rüzgâr adıyla yayımlanmıştır. Aynı adla 1973 yılında yayımlanan dördüncü baskısında, Sabahattin Ali’nin tüm şiirleri yer almıştır. Kurbağa’nın Serenadı (1937), Öteki Şiirler (1937), Oyun ve Esirler (1936) diğer şiir kitaplarıdır. Ayrıca 1930’dan 1948’e kadar farklı dergi ve gazetelerde çok sayıda yazısı yayımlanmıştır.
Sabahattin Ali Hakkında Yazılan Eserlerden Öneriler
1. Sevengül Sönmez (Haz.), Sabahattin Ali, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, (2013)